Historia pałacu

Herb Radziwiłłów Ród Radziwiłłów  to potężna rodzina magnacka wywodząca się z Wielkiego Księstwa Litewskiego, a później także widoczna w Koronie Królestwa Polskiego. Ród został założony przez Radziwiłła Astikasa, ale z czasem podzielił się na wiele gałęzi, m.in. linie Biržai-Dubingiai i Goniądz-Meteliai. Jednak większość gałęzi wymarła do XVIII wieku, do dziś przetrwała tylko linia Nieśwież-Kleck-Ołyka. Ich potomkowie przez wieki byli wybitni, najpierw w Wielkim Księstwie Litewskim, później w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Królestwie Prus. Rodzina ta wydała na świat wiele osobistości wyróżniających się w historii i kulturze Litwy, Polski, Białorusi, Niemiec oraz całej Europy. Rodzina Radziwiłłów otrzymała tytuł Reichsfürst (księcia) od Świętego Cesarza Rzymskiego w połowie XVI wieku. Zespół zamkowy w Nieświeżu, utrzymywany przez rodzinę od XVI wieku do 1939 roku, został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO .

Książe Antoni Henryk RadziwiłłKsiążę Antoni Henryk Radziwiłł (13 czerwca 1775 r. - 7 kwietnia 1833 r.) był polskim i pruskim szlachcicem, arystokratą, muzykiem i politykiem. Początkowo dziedziczny książę nieświesko - ołycki, jako potomek Radziwiłłów nosił też honorowy tytuł Reichsfürsta Świętego Cesarstwa Rzymskiego. W latach 1815-1831 pełnił funkcję księcia-gubernatora (pol. książę-namiestnik, niem. Statthalter) Wielkiego Księstwa Poznańskiego, autonomicznej prowincji Królestwa Prus utworzonej z ziem wielkopolskich włączonych w zaborach.

Więcej na temat biografii Księcia Antoniego Radziwiłła


Pałac myśliwski książąt Radziwiłłów w Antoninie litografia, Aleksander DunckerWsród wielkich połaci lasów, nieopodal rozwidlenia dróg, z których jedna biegła do Wrocławia, druga zaś na śląsk, właściciel tychże włości, książe Antoni Henryk Radziwiłł herbu Trąby, postanowił wybudować dla siebie letnią siedzibę.

Antoniński Pałac Radziwiłłów zaprojektował w stylu myśliwskim Karl Friedrich Schinkel - pozostawiając po sobie dzieło wybitne. Budynek został założony na rzucie ośmiokąta, stanowiącego podstawę czteropietrowego korpusu glównego. Przylegają do niego cztery niższe skrzydła – ryzality – mieszczące wejście główne z klatkę schodową oraz pokoje. Pałac tenże, architekt otoczył parkiem krajobrazowym w stylu angielskim, doskonale przenikającym się z leśnym otoczeniem. Pracą dla księcia Antoniego Radziwiłła, Schinkel utrwalił swą sławą najwybitniejszego architekta epoki, który w samym Berlinie wzniósł Nowy Odwach, katedrę, Stare Muzeum i teatr. Jego dziełami są też pałace w tamtejszym Charlottenhofie i Charlottenburgu.

Karl Friedrich Schinkel W efekcie, w 1824 roku, powstał klasycystyczny pałacyk, w którym książe wraz z całą swoją rodziną prowadził ożywione życie towarzyskie i artystyczne. Myśliwską rezydencję odwiedzały ważne osobistości ze świata polityki i sztuki.

Pałac w Antoninie - litografia z 1836 r. Glówna konstrukcja Pałacu Myśliwskiego w Antoninie wykonano z drewna, a posadowiono ją na fundamencie z rudy darniowej. Wypełniające ją mury ceglane obłożono modrzewiowymi belkami, co daje wrażenie budowli całkowicie drewnianej. Wewnątrz budynku wzniesiono potężną kolumnę dorycką, będącą zarazem kominkiem z dwoma paleniskami. Wnętrze sali głównej zwieńczył promieniście belkowany strop. Wokół tejże sali, na wysokości pierwszej i drugiej kondygnacji, pobiegły galerie przesłonięte balustradami, prowadząc do pokoi mieszczących się w skrzydłach Pałacu. Liczne trofea myśliwskie - prezentowane we wnętrzu do dziś - to jedyna taka kolekcja w promieniu kilkuset kilometrów.

Książe Antoni piastował wówczas godność namiestnika królewskiego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Prywatnie natomiast byl wielkim miłośnikiem sztuki, rysownikiem, kompozytorem i wiolonczelistą. Stworzył między innymi muzykę do "Fausta" Goethego. To dzięki jego staraniom, w Poznaniu,  z koncertem wystąpił sam Niccolò Paganini. Antoni H. Radziwiłł spełniał się też w roli mecenasa sztuk pięknych.

Fryderyk Chopin Pewnie także z tych powodów gościem Antonina stał się – owiany slawą od lat mlodzieńczych – Fryderyk Chopin. W trakcie swoich pobytów w tym miejscu, w latach 1826 – 1829, Chopin grał, dawał lekcje młodziutkiej księżniczce Wandzie Radziwiłłównie, prowadził dysputy z gospodarzem o zawilościach sztuki kompozytorskiej i tworzył. Tu powstały Introdukcja i Polonez C-dur op. 3 na fortepian i wiolonczelę. Warto wspomnieć o trio fortepianowym g-moll op. 8 zadedykowanym Radziwiłłowi, który za ten dar podziękował w późniejszym liście do kompozytora.

A sam Chopin tak pisał o swoim pobycie w Anoninie w liście do przyjaciela: „Byłem tam tydzień. Nie uwierzysz jak mi u niego dobrze było. Ostatnią pocztą wróciłem, i to ledwo com się wymówił od dłuższego pobytu."


Chopin u Radziwiłła Henryk Siemiradzki 1887

Jerzy WaldorfPo II wojnie światowej, upaństwowiony przez komunistów, Pałac ulegał pogłębiającej się degradacji. Pierwszy remont przeszedł w latach 1975–1978. Przyczynił się do tego walnie Jerzy Waldorff.

W roku 2003 za rewitalizację Pałac Radziwiłłów w Antoninie został uhonorowany prestiżowym wyróżnieniem Europa Nostra Award.

Fryderyk Chopin do dziś patronuje Pałacowi. Jego muzyka rozbrzmiewa tu podczas licznych koncertów wybitnych pianistów. Najbardziej znanym jest coroczny festiwal "Chopin w barwach jesieni". Chwile pobytu kompozytora w Antoninie przypomina także salonik muzyczny z instrumentami z epoki, obrazami i litografiami oraz odlew dłoni Fryderyka Chopina przechowywany w Pałacu.


Więcej na temat historii pałacu